بررسی اجمالی و آشنایی با سیستم اعلان حریق

 تعریف سیستم اعلان حریق

سیستم اعلان حریق به صورت کلی شامل یک دستگاه مرکزی کنترلر (پنل) می باشد که تعدادی سنسور (دتکتور) مخصوص به دریافت دود، حرارت، شعله و غیره به آن وصل می شوند. پس از احساس خطر حریق در سنسورها به جهت تسریع در جلوگیری از انتشار آتش و خطرهای احتمالی برای سایرین، سیستم صدای آژیر را فعال می کند. حتی مکانیزم هایی وجود دارد که سیستم از طریق تلفن یا پیامک نیز افراد را از خطرات احتمالی مطلع می سازد. در ادامه با کافه آموزشگاه به بررسی اجمالی و آشنایی با سیستم اعلان حریق میپردازیم.

جهت پیاده سازی یک سیستم اعلان حریق حتما بایستی فضای مورد نظر به درستی کارشناسی شود. کارشناسی باید به نحوی باشد که بنا به شرایط محیطی از یک دستگاه مرکزی بهینه و سنسورهای مرتبط استفاده شود. گاهی اوقات مشاهد می شود با اینکه هزینه بالایی جهت نصب سیستم صرف شده ولی سیستم از نظر کارایی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. پس مهمترین فاکتور در موفقیت سیستم های اعلان حریق بحث کارشناسی آن می باشد.

انواع سیستم اعلان حریق

سیستم های اعلان حریق به دو نوع متعارف و آدرس پذیر تقسیم می شوند. سیستم متعارف دارای منطقه بندی یا زون بندی حریق می باشد و هر زون را به عنوان یک منطقه حریق می شناسد. اگر زمانی آتش سوزی رخ دهد، دستگاه منطقه ای که در آن حریق رخ داده را مشخص می سازد. اما در سیستم های آدرس پذیر اگر دتکتوری متوجه حریق شود دقیقا همان نقطه در پنل مشخص می شود. سیستم های متعارف به آسانی راه اندازی شده و شرایط سرویس و نگهداری ساده ای دارند. اما راه اندازی سیستم های آدرس پذیر به شدت پیچیده بوده؛ همچنین سرویس و نگهداری این سیستم ها توانایی و مهارت بالاتری را نسبت به نوع متعارف می طلبد. از لحاظ قیمت نیز سیستم های اعلان حریق آدرس پذیر بسیار گران تر بوده؛ بطوریکه جهت راه اندازی این نوع سیستم بایستی چندین برابر نوع متعارف هزینه صرف نمود.

سیستم های اعلان حریق متعارف در ساختمان ها به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. به دلیل پایین بودن قیمت سیستم های متعارف در بسیاری از اماکن اداری و صنعتی نیز از این نوع سیستم استفاده می شود. زیرا بسیاری از مراکز اداری و صنعتی در شرایط اقتصادی کنونی، به دنبال کاهش هزینه ها هستند و بیشتر به سمت سیستم های متعارف تمایل دارند. به همین دلیل ما در این مقاله سیستم های اعلان حریق متعارف را مورد تحلیل و بررسی قرار می دهیم.

پیشنهادی: مقایسه سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و متعارف

دستگاه مرکزی سیستم اعلان حریق

دستگاه مرکزی در سیستم اعلان حریق با مشخصه زون بندی (zone به مفهوم منطقه یا محدوده) در ساختمان ها کاملا قابل احراز می باشد. این دستگاه ساختمان را به زون ها یا بخش های مختلف تقسیم می کند. المان ها و سنسورها شامل دتکتورهای دودی، دتکتورهای حرارتی، دتکتورهای گازی، شاسی های اعلان حریق و آژیر به دستگاه مرکزی متصل هستند و از طریق این دستگاه کنترل می شوند.

دستگاه مرکزی سیستم اعلان حریق از برق شهر یا همان برق ورودی ساختمان تغذیه می کند. این دستگاه دارای باتری پشتیبان می باشد تا عملکرد سیستم در زمان قطعی برق دچار اختلال نگردد. میزان زمان شارژ باتری بستگی به میزان فضا و تعداد تجهیزات نصبی دارد. در سیستم متعارف دستگاه ها با زون های مختلف یعنی با ظرفیت های مختلفی عرضه می شوند. این دستگاه ها از مینیمم 2 زون شروع شده و تا ماکزیمم 32 زون در بازار موجود می باشند. محدودیت در زون ها بر اساس تعداد دتکتورها می باشد، زیرا این دتکتورها هستند که با مصرف ولتاژی که دارند می توانند باعث افت ولتاژ در سیستم شوند. بر اساس دیتا شیت شرکت سازنده در هر زون امکان نصب بین 20 تا 30 عدد دتکتور وجود دارد.

فرمان پذیری دستگاه مرکزی

فرمان پذیری دستگاه های مرکزی سیستم های متعارف معمولا با تعبیه چهار شاسی بر روی پنل امکانپذیر می گردد. ترتیب این کلیدها در دستگاه های مختلف می تواند متفاوت باشد. اولین دکمه reset می باشد که با استفاده از آن تمامی خطاهای fault یا fire پاک شده و دستگاه یکبار خاموش و روشن میشود. اگر دستگاه با خطایی مواجه شده باشد یا آژیر آن بی دلیل به صدا درآید به وسیله فشار دادن دکمه reset می توان مشکل را مرتفع ساخت. دکمه دوم silence alarm می باشد که وظیفه قطع صدای آژیر دستگاه را بر عهده دارد؛ دکمه سوم silence fault است که در هنگام بروز خطا جهت قطع آلارم از این دکمه استفاده می شود.

دکمه چهارم evacuate نامگذاری شده است که به نحوی نقش آژیر دستی دستگاه را بر عهده دارد. کاربرد evacuate برای مواقعی می باشد که مثلا دستگاه در اتاق نگهبانی نصب شده و نگهبان به شاسی اعلان حریق دسترسی ندارد؛ در چنین حالتی در مواقع احساس خطر نگهبان می تواند از طریق دستگاه به صورت دستی آژیر را فعال نماید. البته گاهی اوقات جهت تست سلامت سیستم نیز از دکمه evacuate استفاده می نمایند. بر روی پنل همیشه یک کلید دسترسی (access key) وجود دارد که از طریق این کلید بتوان استفاده از دکمه های روی پنل را برای سایر افراد غیر ممکن ساخت.

شاسی در سیستم های اعلان حریق

شاسی های اعلان حریق به دو شکل کلی شاسی های شکستنی و شاسی های فشاری با قابلیت ریست عرضه می شوند. در شاسی های شکستنی زمانی که شیشه یا طلق شاسی بر اثر ضربه شکسته می شود، فرمان اعلان حریق به دستگاه مرکزی صادر می شود. شیشه یا طلق این شاسی ها یکبار مصرف و قابل تعویض می باشند. دسته دیگر شاسی ها از نوع فشاری با قابلیت ریست میباشند که با فشار شاسی، فرمان اعلان حریق را به دستگاه مرکزی صادر می کند. این شاسی ها پس از اعمال فشار این قابلیت را دارند که با یک آچار مخصوص به حالت اولیه بازگردند. اما به صورت جزیی این شاسی ها شامل زیر شاخه هایی از قبیل شاسی ها ضد آب، ضد حریق، ضد انفجار و غیره نیز می باشند. البته این موارد بسیار خاص بوده و در مراکز حساسی همچون پتروشیمی یا مراکز نظامی به کار می روند.

پیشنهادی: دلایل کار نکردن سیستم های اعلان حریق

دتکتورهای دودی

از ارکان اصلی سیستم اعلان حریق، دتکتورهای دود می باشند که بصورت کلی به دو دسته دتکتور های فتو الکتریک و یونیزه تقسیم می شوند. دتکتورهای فتو الکتریک مشابه یک چشمی نور عمل می کنند. هنگامی اجزای حریق جلوی چشمی نور یا رفت و برگشت نور را سد کنند، دستگاه احساس خطر کرده و آژیر خطر را فعال می کند. گاهی اوقات وجود گرد و خاک نیز ممکن است احساس خطر حریق را به دستگاه القاء کند و باعث فعال شدن آژیر خطر شود.

دسته دیگر دتکتورها از نوع یونیزه می باشند، که از نسل های قدیم دتکتور بوده و به دلیل مواد به کار رفته در آن در حال حاضر استفاده نمی شوند. این دتکتورها که در ساختار خود از مواد رادیو اکتیو استفاده می کنند مشابه حالت استشمام عمل می کنند. یعنی زمانی که خاصیت یونیزاسیون دود به دستگاه می رسد؛ فرمان اعلان حریق از طرف دستگاه صادر می گردد. دتکتورهای دودی بر اساس نوع مجرای آن در انواع مختلف عرضه می شوند. به تازگی هنیز دتکتورهای نسل جدید شعله و beam جهت نصب در محیط های صنعتی و حساس عرضه شده اند.

دتکتورهای حرارتی

دتکتورهای حرارتی نوعی دیگر از دتکتور هستند که در سیستم اعلان حریق بسیار پر کاربرد می باشند؛ دتکتورهای حرارتی بیشتر در محیط هایی مانند آشپزخانه، پارکینگ، مطبخ و موتورخانه هایی که مکانیزم دود دارند؛ مورد استفاده قرار می گیرند. دلیل استفاده از دتکتورهای حرارتی این مورد است که در این فضاها، مثل آشپزخانه امکان ایجاد دود بالاست و با استفاده از دتکتورهای حرارتی می توان خطای سیستم را کاهش داد. البته برخی دتکتورها بصورت multi می باشند به این مفهوم که ترکیبی از دتکتورهای دودی و حرارتی را در قالب یک دتکتور تجمیع کرده اند.

دتکتورهای گازی

به تازگی دتکتورهای گازی نیز به جمع دتکتورها اضافه شده اند که به گازهای cng، lpg، مونو اکسید و غیره حساس می باشند. این دتکتورها برای محیط هایی که در مجاورت گازها قرار دارند مورد استفاده قرار می گیرند و با تشخیص نشت گاز فعال می شوند. دتکتورهای گازی به دو صورت عرضه می شوند؛ نوع اول local می باشد که زمان تشخیص نشت گاز به صورت محلی صدای آژیر خطر را فعال می کند؛ نوع دوم این دتکتورها به دستگاه مرکزی وصل شده و در زمان احساس خطر پالس خطر را به سیستم مرکزی ارسال می کند و از طریق دستگاه مرکزی آژیر به صدا درمی آید.

خطاهای سیستم اعلان حریق

دو خطای عمده که در سیستم های اعلان حریق رخ می دهند خطاهای fault و fire هستند. خطای fault که معمولا با چراغ زرد بر روی پنل نشان داده می شود و به این موضوع اشاره می کند که سیستم اعلان حریق با خطا مواجه شد است ؛ زمانی که ارتباط یک دتکتور با مرکز قطع شود خطای fault رخ می دهد؛ این قطع ارتباط می تواند ناشی از ضربه، نشت آب، خرابکاری، قطع سیم و غیره باشد. البته قطع ارتباط آژیر و شاسی ها با دستگاه مرکزی نیز باعث بروز خطای fault می گردد. خطای دیگر fire می باشد که معمولا جهت تست دستگاه به کار می رود؛ به اینصورت که بایستی با اسپری مخصوص دود یک دتکتور را تحریک کرد. در صورت صحت دستگاه خطای fire با رنگ قرمز بر روی پنل پدیدار می شود و آژیر خطر نیز فعال می شود.

ورود به بازار کار سیستم های حفاظتی امنیتی

در این مقاله به این مسئله که سیستم اعلان حریق چیست و چه کاربردی دارد به صورت کلی پرداختیم. ولی اگر فردی قصد ورود به بازار کار نصب و راه اندازی سیستم های حفاظتی امنیتی و نصب اعلان حریق را دارد حتما بایستی بصورت حرفه ای آموزش ببیند. پیشنهاد ما جهت گذراندن دوره های حفاظتی امنیتی کافه آموزشگاه می باشد؛ زیرا این آموزشگاه با فضایی متفاوت و سیستم آموزشی نوین در حال حاضر یکی از برترین آموزشگاه های کشور می باشد.